مسئله هستی و اختیار

مشخصات فایل برنامه معرفت اول مرداد ۱۳۹۵

موضوع برنامه: آغاز و انجام هستی آگاهی است

عنوان فصل: بررسی کتاب من و جز من

مدت زمان برنامه: ۴۸ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۰۵ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۹ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

آغاز و انجام هستی آگاهی است

هر موجودی که دارای هستی و اختیار است، از هستی و اختیار خود رها می شود و به سوی اصل و سرمنشا خویش که همان هستی و آگاهی است بازمی گردد. این قاعده در همه جا و همه چیز جاری است و هرچیزی سرانجام به اصل و مبدأ خود بازمی گردد. این قاعده در همه جا و همه چیز جاری است و هرچیزی سرانجام به اصل و مبدا خود باز می گردد. مولانا در قالب بیتی همین مسئله را طرح می کند:

هر کسی کو دور ماند از اصل خویش        بازجوید روزگار وصل خویش

فصل، بدون وصل تحقق نمی پذیرد و اگر وصل، تحقق نداشته باشد از فصل، سخن به میان نمی‌آید. جهان فصل، صورت عالم وصل است و عالم وصل، حقیقت جهان فصل و مقوّم آن به شمار می آید. وصل و فصل مانند جمع و فرق، دو حالت شناخته می شوند که در موجودات این جهان استقرار و ثبات ندارند و هرلحظه ممکن است زوال پذیرند. جمع کننده و جداکننده، حق تبارک وتعالی است و بدون او که اصل هستی است، جمع و تفریق وجود ندارند و از وصل و فصل نیز سخن به میان نمی آید.

حاج ملاسلطان محمد گنابادی در کتاب ایضاح (شرح کلمات باباطاهر عریان) می گوید: حق تبارک تعالی جامع و در عین حال مفرِّق است بنابراین کسی را که خداوند سبحان به واسطه حقیقت خود جمع می کند، از طریق علم حصولی او را متفرق می سازد. پس «جمع» در حقیقت مراد و مقصود است و «تفرقه» از شرایط علم به جمع شناخته می شود.