معنی برهان در نظر حاجی سبزواری

مشخصات فایل برنامه معرفت بیست و چهارم مهرماه ۱۳۹۴

موضوع برنامه: معنی برهان در نظر حاجی سبزواری

عنوان فصل: بررسی اندیشه ملاهادی سبزواری

مدت زمان برنامه: ۴۷ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۹۱ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۹ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

معنی برهان در نظر حاجی سبزواری

جناب حکیم ملاهادی سبزواری در کتاب شرح الاسماء که شرح بر دعای جوشن کبیر است، می‌فرماید که ذات حق تعالی به اعتبار یکی از صفات‌اش می‌شود «اسم» به اعتبار رحمت، رحیم است. به اعتبار علم، علیم است. اسماء را هم به دو دسته اسماء حُسنی و اسماء عُظمی تقسیم می‌کند.

در اینکه اسم چیست و صفت چیست و تفاوت اسم و صفت چیست؛ بحث ما طولانی می‌شود و به مبحث اصلی که معنی اسم برهان است، نخواهیم رسید. خداوند در قرآن کریم فرمود {وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ کُلَّهَا} این اسم چه بود و معنی کل اسماء را اجازه بدهید در یک برنامه جداگانه‌ای بحث کنیم.

حاجی سبزواری در عبارتی که قرائت فرمودید، «برهان» را از اسمای حق دانسته است و معنی برهان را «حجت» دانسته است. حجت یعنی دلیلی که ثابت است و شما در برابر آن سر تسلیم فرود می‌آورید. برهان در اصطلاح هم قضایایی است که از صغری و کبری تشکیل می‌شود و با شرایط برهان به نتیجه می‌رسد.

برهان به معنی روشنایی هم هست. روشنایی بالذات روشن است و چیزهای دیگر را روشن می‌کند. معنی هم که حاجی می‌فرماید در واقع به همین معنی روشنایی برمی‌گردد. چیزی که روشن نباشد، حجت هم نیست. جهل و تاریکی چه حجیتی دارد؟ برهان لمّی و انّی دارد که فرق بین دلیل و برهان هم در همین است که دلیل، انّی است و برهان لمّی است. لمّی یعنی از علت به معلول می‌رود. إنّی یعنی از معلول به علت می‌رود.