حرکت حبّی و حرکت جوهری

مشخصات فایل برنامه معرفت ششم اسفندماه ۱۳۸۹

موضوع برنامه: حرکت حبّی و حرکت جوهری

عنوان فصل: بررسی اندیشه ملاصدرا

مدت زمان برنامه: ۴۵ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۱۳ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۹ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

حرکت حبّی و حرکت جوهری

آنچه به عنوان آنچه به عنوان حرکت جوهری برای من کشف شد از حرکت حبّی به صواب نزدیکتر است؛ چرا که آنچه را عرفاء به عنوان کشش یا جذبه الهی می نامند همان معیت قیومی حق است که ما تحت قوام جوهر به اعراض آن را برهانی نمودیم و آن را با حقیقت {وَهُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ مَا کُنْتُمْ} مقارن می‌دانیم.

مبدع حرکت جوهری خود ملاصدرا است و تا زمان ملاصدرا هیچ کس از حرکت جوهری سخن نگفته بود. عرفاء از حرکت جوهری سخن نگفته‌اند، بلکه از حرکت حُبّی سخن گفته‌اند. حرکت حُبّی همان «عشق» است منتها چون کلمه عشق در قرآن کریم بکار برده نشده، از حُبّ سخن گفته شده است. در قرآن کریم هم از «أشدّ حُبّاً» سخن گفته شده است. {وَالَّذِینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِّلَّهِ} شدیدترین محبت و اوج محبت، عشق است. در عشق ثبات هست و نیست. در عشق هیجان و بی قراری است. عشق سوزان و سوزنده است.

عشق آن شعله‌ست کو چون بر فروخت

            هرچه جز معشوق باقی جمله سوخت

این حرکت (منتسب به) عشق، حرکتِ مکانیکی نیست. یعنی عشق یکنواخت نیست. عاشق در هر لحظه حالی دارد. حسن روزافزون است.

من از آن حسن روزافزون که یوسف داشت دانستم

              که عشق از پرده عصمت برون آرد زلیخا را

عشق همیشه به حُسن تعلق می‌گیرد. عاشق همیشه زیبا را می‌جوید. هرکجا عشقی هست حتما حُسنی هست. بعضی‌ها فکر می‌کنند که قرآن کریم مخالف عشق است، در حالی که قرآن کریم داستانِ محبت را در داستان حضرت یوسف سُراییده است.