توان گفتن این با حقایق شناس / ولی خرده گیرند اهل قیاس

مشخصات فایل برنامه معرفت پانزدهم فروردین ۱۳۹۱

موضوع برنامه: توان گفتن این با حقایق شناس / ولی خرده گیرند اهل قیاس

عنوان این فصل: شرح اشعار سعدی شیرازی

مدت زمان برنامه: ۴۳ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۱۹ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۲۰ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

بررسی انتقاد اهل قیاس بر عارفان

ره عقل جز پیچ بر پیچ نیست

              بر عارفان جز خدا هیچ نیست

توان گفتن این با حقایق شناس

                 ولی خرده گیرند اهل قیاس

که پس آسمان و زمین چیستند؟

                  بنی آدم و دام و دد کیستند؟

در این ابیات سعدی علیه الرحمه می‌فرماید که بر عارفان اهل قیاس خرده می‌گیرند.

ابتدا اجازه دهید قیاس را معنی کنیم و اهل قیاس چه کسانی اند و بعد به اشکال اهل قیاس بازگردیم. قیاس یعنی سنجش چیزی با چیزی. پس در اصل قیاس، دوئیت مفروض است. قیاس یعنی دو چیز را با هم می‌سنجیم که با هم چه ارتباطی دارند.

بنابراین انسان‌های کثرت‌گرا اهل قیاس هستند. علم منطق کثرت گرا است چون صغری و کبری دارد و طبعاً کثرت را باید مفروض بگیرد. به طور کلی ما دو مفهوم عمده داریم: وحدت و کثرت. هرچیزی که در عالم به آن شما اشاره کنید، یا واحد است یا کثیر.

خوب سعدی بسیار رندانه سخن می‌گوید. می‌فرماید بر این سخن که «بر عارفان جز خدا هیچ نیست» اهل قیاس خرده می‌گیرند. اهل قیاس چه کسانی اند؟ کسانی که اهل کثرت هستند. اهل قیاس این مطلب را باید بدانند که بله قیاس درست است اما نباید کثرت را «اصل» قرار دهی. اگر اصل هستی را کثرت بدانی، مشرک هستی. این دوئیت در مورد دو عدد گردو نیست، دوئیت در اصل هستی عین شرک است.