بزرگداشت دکتر دینانی در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

بزرگداشت دکتر دینانی در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی روز سه‌شنبه ۵ دی‌ماه ۹۶ با حضور حسن بلخاری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، غلامرضا اعوانی عضو پیوسته فرهنگستان علوم، رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم، نجف‌قلی حبیبی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، منوچهر صدوقی سوها عضو هیئت علمی موسسه حکمت و فلسفه ایران، حسام‌الدین آشنا رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری، رحمانی فضلی وزیر کشور و جمعی از اساتید و علاقمندان علم و فلسفه در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

بخشی از سخنان دکتر بلخاری، ریاست انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

تأکید وسیع یکی از ارجمندترین فیلسوفان زمان معاصر ما یعنی استاد دکتر دینانی بر عقل، خود میراث‌بری عظیم از این تاریخ گرانقدر است. این استاد معظم‌ را که مشخصۀ کامل مکتب فلسفی‌اش تأکید بر عقل است و این را در آثار و گفت‌وگوهای خود بسیار نشان داده است، به‌حق می‌توان فیلسوف عقل یا حکیم خرد نامید.

بیش از نیم‌قرن تلاش‌های مجدانه و گرانقدر او یقیناً در زنده نگه داشتن میراث بزرگ فلسفی، حکمی و کلامی فرهنگ درخشان اسلامی بسیار مؤثر و کارساز بوده است. تأملات او هم‌زمان بر سه جریان قَدَر فکری در جهان اسلام یعنی روش‌های فکری بزرگانی چون شیخ اشراق، خواجه نصیرالدین طوسی و ابن‌رشد این معنا را به کمال نشان می‌دهد.

ذهن اندیشنده‌ای که بتواند در ظرف اندیشۀ خود، شیخ اشراق، ابن‌رشد و خواجه نصیر را کنار هم بنشاند (البته اضافه کنید به این لیست مولانا، ابن‌عربی و ملاصدرا را) این ذهن فراتر از تقسیمات رایج و شایع جهان حکمت و فلسفه عمل می‌کند. شاید دکتر دینانی در ذهن خود به اعتباری بودن این تقسیمات رسیده است.

و آیا امروز آن که به عمق اندیشه‌های این بزرگان برسد و چون خود اهل حکمت است، جان و دل اندیشۀ سخنان آن بزرگان را درمی‌یابد. آیا می‌تواند به اعتباری بودن تقسیمات جاری در بستر فلسفه و حکمت نرسد؟

ضمن آرزوی طول عمر همراه با عزت و سلامت برای این استاد گرانقدر، از نویسندگان ارجمند این مجموعه مقالات و تمامی همکارانم در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی صمیمانه تشکر نموده و از درگاه خداوند متعال برای آنان اجر و رحمت واسعۀ الهی آرزومندم.

بخشی از سخنان دکتر غلامرضا اعوانی عضو پیوسته فرهنگستان علوم

بنده به ذهنم رسید که استاد دینانی را با کدام فیلسوف می‌توان مقایسه کرد. ابتدا دیدم که آیا می‌شود او را می‌توان با کانت مقایسه کرد، سپس به جایگاه عقل نظری در کانت توجه کردم که کانت عقل نظری را قبول ندارد و این در تعارض با نظرات دینانی است. سپس به ذهنم رسید که ایا او را می‌توان با هگل مقایسه کرد یا نه، که باز به دلیل نقدهای که دینانی به هگل داشت نمی‌شد این کار را انجام داد. در پایان به ذهنم رسید که او را با سقراط مقایسه کنم.

روش سقراطی که به تجاهل‌العارف (آیرونیا) است، با روش دینانی بسیار قرابت دارد. سقراط در ظاهر بی‌طرف می‌ماند تا عقیده فرد را بفهمد سپس درون بحث، پرسش و گفت‌وگو با او به نتیجه‌ای می‌رسید. دینانی کتابی درباره پرسش نوشته و از این جهت همچون سقراط فیلسوف پرسش است. او کتاب‌هایی هم در زمینه گفت‌وگو به رشته تحریر در آورده است و سقراط نیز اهل گفت‌وگو بود.

استاد در تکوین شخصیت انسان بسیار موثر است و از این جهت باید از علامه طباطبایی که استاد ابراهیمی دینانی است نیز یادی کرد. علامه طباطبایی صفات برجسته‌ای داشت و همواره از چیز‌هایی که نمی‌دانست می‌پرسید، برای مثال درباره غرب خیلی اطلاعی نداشت و به همین خاطر از امثال هانری‌کربن و سید حسن نصر دعوت می‌کرد و در خلال گفت‌وگو با آنها از دریچه آنها غرب را می‌شناخت. از خصایص دینانی کتابخوانی است.

در هیچ کجای جهان اسلام همچون ایران به فلسفه و حکمت پرداخته نشده و نمی‌شود. در بسیاری از کشورها همچون مالزی، اندونزی و… صرفاً اصول عقلاید و یا در نهایت فلسفه غرب تدریس می‌شود و اصلاً به فلسفه اسلامی نمی‌پردازند. استاد دینانی از جمله کسانی است که فلسفه در او زندگی می‌کند؛ او توانسته است خصوصیات یک محقق دانشگاهی و حوزوی را در خود جمع کند و شاگردان زیادی را نیز که ادامه دهنده راهش هستند تربیت کند.