عقل از مزه بویش وز تابش آن رویش

مشخصات فایل برنامه معرفت نهم اسفند ۱۳۹۸

موضوع برنامه: عقل از مزه بویش وز تابش آن رویش / هم خیره همی خندد هم دست همی ساید

عنوان فصل: شرح اشعار دیوان شمس (مولوی)

مدت زمان برنامه: ۴۵ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۱۵ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۲۰ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

عقل از مزه بویش وز تابش آن رویش

          هم خیره همی خندد هم دست همی ساید

هر صبح ز سیرانش می باشم حیرانش

                 تا جان نشود حیران او روی بننماید

هر چیز که می بینی در بی خبری بینی

                 تا باخبری والله او پرده بنگشاید

جناب مولوی در مثنوی می‌فرماید:

طالب هر پیشه‌ و هر مطلبی

                    حق بیالود اول کارش لبی

در دل هر امتی از حق مزه است

                 روی آواز پیامبر معجزه است

آیا به این معنی نیست که عقل از ازل، مزه معرفت را چشیده است؟ بله شکی نیست که عقل ازلی است. اما مزه، حسی است. عقل، فراز و فرود دارد. عقل در یک مرتبه باقی نمی‌ماند. عقل تا مرتبه حس می‌آید اما عقلانیت خود را از دست نمی‌دهد. مزه کار حس است. در این مصرع که قرائت شد، می‌خواهد معنی وحدت را برساند. مزه عقل، دیدن عقل، شنیدن عقل همه اینها درست است. همه اینها مربوط به عقلی است که محیط بر بدن است.

عقل می‌آید به بدن احاطه پیدا می‌کند، مزه می‌چشد. صدا می‌شنود، منظره می‌بیند. همه اینها کار عقل است.

مائده عقل است نی نی نان و شوی       نور عقل است ای پسر جان را غذی

البته حس هم تا مرتبه بالاتر می‌رود اما هرچه می‌رود ماهیت حسی خود را از دست می‌دهد. عقل از مرتبه پایین به بالا می‌رود اما وقتی بالا می‌رود، مرتبه پایین‌تر را از دست نمی‌دهد. عقل، عقل است. درک کلیات می‌کند اما معنی مزه را می‌داند.