ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام
اطلاعات کتاب‌شناختی «ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام»
ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
سال انتشار: ۱۳۷۶
تعداد صفحات: ۱۴۱۳ صفحه در دو جلد (چاپ اول آن در سه جلد منتشر شده است)
ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام ، نه تاریخ فلسفه اسلامی است و نه «فلسفه تطبیقی» این اثر بدیع، نگاهی است دقیق و ویژه به ماجراهایی که مخالفان و موافقان فلسفه در جهان اسلام پدید آورده اند. دکتر دینانی در این اثر سه جلدی، به تفصیل عمده ترین منازعات فکری میان «متکلمان» و «حکیمان» را مورد بحث و بررسی قرار داده است. وی چند بحث عمده را در این اثر مورد توجه قرار داده است.
نخست اینکه فلسفه ای که به نام فلسفه اسلامی مشهور شده است، یونانی و ترجمه ای نیست و تا آراء منتقدان متشرع فقیه و متکلم را شناسایی نکنیم نمیتوانیم از اصالت فلسفه اسلامی صحبت کنیم؛ این سخن بسیار دقیق و مهم است که چراغ فلسفه در ایران هیچ‌گاه خاموشی نگرفته است. دوره سه جلدی ماجرای فکر فلسفی در جلد نخست با موضوع «مخالفت و ستیز با فلسفه» آغاز شده، در جلد سوم با بررسی «مکتب تفکیک» پایان می پذیرد.
رویارویی اندیشمندان مسلمان همواره بحث‌های جدی و گاه همراه با جنجال را در جهان اسلام پدید آورده است و بازخوانی انتقادی آراء این اندیشمندان در روزگار ما جذابیت بیشتری را برای خوانندگان به همراه داشته است. دکتر ابراهیمی دینانی در این سه گانه ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام را بر پایه رویارویی فیلسوفان و متکلّمان اسلامی بررسی کرده است.
از این روست که این کتاب مخاطب بیشتری را به خود فراخوانده است. برخی از فصل‌های کتاب در جلد اول عبارتند از: مخالفت و ستیز با فلسفه، ردّ اهل منطق، جدال میان نحوی و منطقی در گزارش ابوحیان، ابن‌حزم و اندیشه‌های فلسفی، موضع ابن رشد در مقابل متکلّمین، پهلوان طوس در برابر شهرستانی، مواضع مخصوص ابوالبرکات بغدادی، امام فخر رازی و فلسفه.
برخی از فصل های کتاب در جلد دوم عبارتند از: سید مرتضی علم الهدی اندیشه و نظر را نقطه عزیمت فهم دین می داند، نزاع میان دو رازی در ری، فیلسوف ری و فیلسوف اندلس، حدود فلسفه و شریعت در نظر ابن سینا، ماجرای انجمن سری اخوان الصفا، تنهایی فیلسوف و تدبیر المتوحد، سیف الدین آمدی در برابر فیلسوفان، از خواجه نصیرالدین طوسی تا جلال الدین دوانی، میرداماد و حکمت معنوی تشیع، فقیه فیلسوف یا فیلسوف فقها؟
برخی از فصل های کتاب در جلد سوم عبارتند از: ماهیت فلسفه اسلامی، صدرالمتألهین و تاسیس اصل در فلسفه اسلامی، هستی و حضور، نور یا وجود؟ شواهد اصالت وجود، عقل و نقل، شیخ احمد احسائی در نقش اما فخرالدین رازی، مکتب تفکیک.
باید خاطر نشان کرد که این سه گانه در خلال سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ منتشر شده است و پایان بخش هر مجلد فهرست اعلام، کتاب ها، فرق و مذاهب، اصطلاحات موضوع و کتابنامه قرار دارد.
