هماهنگی شهود و اندیشه در یک گفتگوی شکوهمند

مشخصات فایل برنامه معرفت بیستم بهمن ۱۳۹۱

موضوع برنامه: هماهنگی شهود و اندیشه در یک گفتگوی شکوهمند

عنوان فصل: بررسی اندیشه خواجه نصیر طوسی در برنامه معرفت

مدت زمان برنامه: ۴۸ دقیقه

حجم فایل تصویری: ۱۲۸ مگابایت

حجم فایل صوتی: ۲۳ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

هماهنگی شهود و اندیشه در یک گفتگوی شکوهمند

جناب صدرالدین قونوی در نامه اش به خواجه نصیر از مفاتحه سخن می گوید، مفاتحه به معنی گشودن است. مواصله هم به معنی اتصال و اتحاد است ولی اتحاد روحی؛ «فتح» به معنی گشودن است و گشودن در یک قلعه، درخانه و یک وقت قفل را می گشایی، اینها گشودن است. گشودن مصادیق دارد ولی منظور از مفاتحه در اینجا به معنی گشودن روح است. ممکن است که از من بپرسی که گشودن روح یعنی چی؟ مگر روح بسته است؟ روح که مجرد است، نفس آدمی مجرد است و مجرد، مرسل است بسته نیست. اما عجیب این است که یک پارادوکس در اینجا هست که ضمن اینکه انسان دارای نفس ناطقه است و نفس ناطقه مجرد است و مجرد، مرسل و رها و گشوده است؛ این نفس چون از آن طرف گرفتار نفسانیات و شهوات و تعلقات دنیوی است، گاهی نفسی که در حد ذات، رها است.

نفس در مقام ذات مجرد است و در مقام فعل، مجرد نیست این حرف مهمی است. نفس در مقام ذات مجرد است و در مقام فعل، متعلق و وابسته است.

گاهی نفس انسان که مجرد است، ممکن است بعد از انجام یک عمل به یک صورت نفسانی شهوانی یا دنیوی، متصور بشود و منجمد بشود. چون گرفتار بدن است و بدن ذات دارد و اقتضائاتی دارد. ذهن آدمی گاهی اوقات به یک صورت ذهنی منجمد می شود. یک صورت می پذیرد ولی چون اقتضائات نفسانی دارد یا منافع دارد یا هر چیز دیگر، یا اصلا نمی خواهد به عالم روح برود، در این صورت منجمد می شود. یک تعبیرش این است که منجمد می شود و تعبیر دیگر تو گویی که در فکر بسته می شود یعنی درِ ذهنش را می بندد. آدمهای منجمد، در ذهن خود را می بندند. قفل می کنند. اصلا این تعبیر را من نمی کنم، این تعبیر قرآن کریم است ، تعبیر روایات است {أم علی قلوبٍ أقفالها} – سوره محمد (ص) آیه ۲۴ –  قفل بر قلب یعنی چی؟ قلب قفل می شود یعنی چی؟ منظور این قلب پزشکی که نیست، اگر این قلب بسته بشه و قفل بشود که آدم می میرد، قفل قلب، یعنی قفل ذهن؛ ذهن، ظهور قلب است.