ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام
اطلاعات کتاب‌شناختی «ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام»
ناشر: طرح نو
سال انتشار: چاپ اول در ۱۳۷۶
تعداد صفحات: ۱۳۵۴ صفحه در سه مجلد
ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام ، نه تاریخ فلسفه اسلامی است و نه «فلسفه تطبیقی» این اثر بدیع، نگاهی است دقیق و ویژه به ماجراهایی که مخالفان و موافقان فلسفه در جهان اسلام پدید آورده اند. دکتر دینانی در این اثر سه جلدی، به تفصیل عمده ترین منازعات فکری میان «متکلمان» و «حکیمان» را مورد بحث و بررسی قرار داده است. وی چند بحث عمده را در این اثر مورد توجه قرار داده است.
چراغ فلسفه در ایران هیچ‌گاه خاموشی نگرفته است. دوره سه جلدی ماجرای فکر فلسفی در جلد نخست با موضوع «مخالفت و ستیز با فلسفه» آغاز شده، در جلد سوم با بررسی «مکتب تفکیک» پایان می پذیرد. رویارویی اندیشمندان مسلمان همواره بحث‌های جدی و گاه همراه با جنجال را در جهان اسلام پدید آورده است و بازخوانی انتقادی آراء این اندیشمندان در روزگار ما جذابیت بیشتری را برای خوانندگان به همراه داشته است. دکتر ابراهیمی دینانی در این سه گانه ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام را بر پایه رویارویی فیلسوفان و متکلّمان اسلامی بررسی کرده است.
فهرست کتاب در جلد اول کتاب ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام
- پیشگفتار
- مخالفت و ستیز با فلسفه
- نومینالیسم و انکار کلیات
- صحنه ای دیگر از کثرت انگاری
- شیوه دوگانه یا شوخی با عقل
- عمل زدگی آفت فلسفه است.
- سوء فهم در مسائل فلسفی
- جانشین منطق
- آیا مرجح بودن برای اراده یک صفت ذاتی است؟
- تقدم اراده و جواز گزاف
- رد اهل منطق
- اوج جمود
- فتوای ابن الصلاح بر ضد منطق
- آیا قیاس تمثیل قویتر از قیاس شمولی است؟
- شیخ عبدالله جیلانی و تشکیکهای منطقی
- ابو النجا الفارض و موضع ضد منطقی او
- جدال میان نحوی و منطقی در گزارش ابوحیان
- موضع ابن حزم ظاهری در باب دین و منطق
- ابن حزم و اندیشه های فلسفی
- رساله ابن حزم در ردّ نخستین فیلسوف جهان اسلام
- بدیهیات در نظر ابن حزم
- کتابهایی که تحت عنوان تهافت الفلاسفه نوشته شده است
- تهافت التهافت و دفاع از فلسفه
- موضع ابن رشد در مقابل متکلمین
- شهرستانی و کشتی با فلاسفه
- پهلوان طوس در برابر شهرستانی
برخی از فصل های کتاب در جلد دوم عبارتند از: سید مرتضی علم الهدی اندیشه و نظر را نقطه عزیمت فهم دین می داند، نزاع میان دو رازی در ری، فیلسوف ری و فیلسوف اندلس، حدود فلسفه و شریعت در نظر ابن سینا، ماجرای انجمن سری اخوان الصفا، تنهایی فیلسوف و تدبیر المتوحد، سیف الدین آمدی در برابر فیلسوفان، از خواجه نصیرالدین طوسی تا جلال الدین دوانی، میرداماد و حکمت معنوی تشیع، فقیه فیلسوف یا فیلسوف فقها؟
برخی از فصل های کتاب در جلد سوم عبارتند از: ماهیت فلسفه اسلامی، صدرالمتألهین و تاسیس اصل در فلسفه اسلامی، هستی و حضور، نور یا وجود؟ شواهد اصالت وجود، عقل و نقل، شیخ احمد احسائی در نقش اما فخرالدین رازی، مکتب تفکیک.
باید خاطر نشان کرد که این سه گانه در خلال سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ منتشر شده است و پایان بخش هر مجلد فهرست اعلام، کتاب ها، فرق و مذاهب، اصطلاحات موضوع و کتابنامه قرار دارد.
