ره عقل جز پیچ بر پیچ نیست / بر عارفان جز خدا هیچ نیست

مشخصات فایل برنامه معرفت چهاردهم فروردین ۱۳۹۱

موضوع برنامه: ره عقل جز پیچ بر پیچ نیست / بر عارفان جز خدا هیچ نیست

عنوان این فصل: شرح اشعار سعدی شیرازی

مدت زمان برنامه: ۴۳ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۱۹ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۲۰ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

ره عقل جز پیچ بر پیچ نیست    بر عارفان جز خدا هیچ نیست

توان گفتن این با حقایق شناس    ولی خرده گیرند اهل قیاس

که پس آسمان و زمین چیستند؟     بنی آدم و دام و دد کیستند؟

پسندیده پرسیدی ای هوشمند        بگویم گر آید جوابت پسند

که هامون و دریا و کوه و فلک    پری و آدمی‌زاد و دیو و ملک

همه هرچه هستند از آن کمترند     که با هستیش نام هستی برند

عظیم است پیش تو دریا به موج    بلند است خورشید تابان به اوج

ولی اهل صورت کجا پی برند        که ارباب معنی به ملکی درند

که گر آفتاب است یک ذره نیست     وگر هفت دریاست یک قطره نیست

چو سلطان عزت علم بر کشد         جهان سر به جیب عدم در کشد

سعدی در اینجا از واژه «عقل» استفاده کرده است که ظرافتی در آن نهفته است. واژه «عقل» کلمه عربی است که از «عقال» به معنی «بستن» گرفته شده است. در عقل، بستن و پیچ هست. حال این را می‌شود چند طور معنی کرد که هم گره است و هم گره گشاست. گره عقل را چه کسی باز می‌کند؟ خود عقل باز می‌کند اما در عین حال گره هم دارد.

این گره به عقل منطقی و عقلی که در مفاهیم گرفتار است. البته چاره‌ای نیست و ما باید در چارچوب مفاهیم به عالم نگاه کنیم و این عظمت عقل است. بدون مفاهیم چیزی نمی‌فهمیم. ولی آیا در چارچوب مفاهیم تا ابد باید بمانیم؟