هر که را در جان خدا بنهد محک / هر یقین را باز داند او ز شک

مشخصات فایل برنامه معرفت شانزدهم مهرماه ۱۳۸۹

موضوع برنامه: هر که را در جان خدا بنهد محک / هر یقین را باز داند او ز شک

عنوان فصل: شرح اشعار مولوی

مدت زمان برنامه: ۴۲ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۳۰ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۸ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

هر که را در جان خدا بنهد محک       هر یقین را باز داند او ز شک

در دهان زنده خاشاکی جهد         آنگه آرامد که بیرونش نهد

در هزاران لقمه یک خاشاک خرد     چون در آمد حس زنده پی ببرد

حس دنیا نردبان این جهان        حس دینی نردبان آسمان

صحت این حس بجویید از طبیب    صحت آن حس بجویید از حبیب

صحت این حس ز معموری تن       صحت آن حس ز تخریب بدن

راه جان مر جسم را ویران کند       بعد از آن ویرانی آبادان کند

ادراکات در انسان با حسّ آغاز می‌شود و اصلا حکماء فرموده اند: «مَن فَقَدَ حسّاً فقد فَقَدَ علماً» اگر کسی یکی از حواس را نداشته باشد، بخشی از علوم را نیز فاقد خواهد بود. مولانا در مثنوی بارها اشاره می‌کند که غیر از این پنج حسّ، پنج حسّ دیگری هستند (که البته آنها هم حسّ هستند) اما باطنی اند. آنجا که می‌فرماید:

پنج حسی هست جز این پنج حس      آن چو زر سرخ و این حسها چو مس

یعنی حواسّ ظاهری که رو به بیرون دارد، همچو «مس» است و حواسّ باطنی مانند طلاست. از اینجا می‌خواهم استفاده کنم و اشاره کنم به آنچه حاجی سبزواری اشاره دارد با عنوان «حسِ مشترک»؛ که این سخن حاجی سبزواری، بسیار مهم است. اما این حسّ مشترک چیست جای سخن بسیار است. شعری از منظومه حاجی برای شما می‌خوانم تا متوجه شوید که این مرد بزرگ چقدر حکیمانه سخن گفته است. آنجا که می‌گوید:

والحس فی البنتاسیا کما حصل       من نقش خارج کذا مما دخل