جهات قضایا و مساله اختیار

مشخصات فایل برنامه معرفت یازدهم بهمن ۱۳۹۸

موضوع برنامه: جهات قضایا و مساله اختیار

عنوان فصل: شرح کتاب اختیار در ضرورت هستی

مدت زمان برنامه: ۴۸ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۱۸ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۲۰ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

جهات قضایا و مساله اختیار

هر جمله‌ای که بعنوان یک قضیه از زبان یک انسان به گوش می‌رسد، علاوه بر این که دارای موضوع و محمول و نسبت است، از آنچه جهت قضیه خوانده می‌شود نیز برکنار نیست. زیرا نسبت میان موضوع و محمول یک قضیه که عنصر سوم بشمار می‌آید، دارای کیفیت و چگونگی است و آنچه بر این کیفیت و چگونگی دلالت دارد، جهت خوانده می‌شود.

ضرورت و امکان و امتناع از کیفیت‌های نسبت میان موضوع و محمول شناخته می‌شوند و آنچه بر این کیفیت‌ها دلالت دارد، جهت قضیه و جمله بشمار می‌آید. بنابراین در بوجود آمدن یک قضیه که بعنوان یک جمله گفته می‌شود، افزون بر موضوع و محمول و نسبت میان آنها، یک عنصر دیگر نیز دخالت دارد که عنوان جهت بر آن اطلاق می‌گردد.

همانگونه که جسم انسان در جهات جغرافیایی قرار گرفته و خارج شدن از جهات شش گانه برای آن امکان پذیر نیست، اندیشه او نیز دارای جهت است و هر جمله‌ای که بعنوان یک قضیه بیان می‌کند، خالی از جهت نبوده و او از توانایی سخن موجه گفتن برخوردار است. سخن انسان اگر موجه نباشد ارزش و اعتبار ندارد، تا جایی که می‌توان گفت، باورهای انسان نیز باید موجه باشند و کسی که دارای باور است اگر نتواند باور خود را توجیه کند، از ارزش و اعتبار باور خود آگاه نیست. البته کسی که برای باورهای خود توجیه ندارد، از ارزش و اعتبار آن باورها نیز نمی‌تواند سخن بگوید.

کسی که براساس باورهای خود عمل می‌کند و از توجیه کردن باورهای خود ناتوان است، در واقع مانند موجودی است که بر مبنای غرایز خود عمل می‌کند و محکوم به حکم غریزه است. غریزه منشاء اثر است و موجودی که براساس غریزه عمل می‌کند، کمتر اشتباه می‌کند و از آنچه اشتباه غریزی خوانده می‌شود، سخن به میان نمی‌آید. ولی غریزه برای آنچه آن را انجام می‌دهد، جز غریزه بودن توجیه دیگری ندارد.

«متن برگرفته از صفحه ۳۱۲ و ۳۱۳ کتاب اختیار در ضرورت هستی نوشته دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی»

برای مطالعه ادامه متن فوق با موضوع «جهات قضایا و مساله اختیار» به کتاب اختیار در ضرورت هستی مراجعه فرمایید.