ای در این کاخ امانی به غم و شادی بند

مشخصات فایل برنامه معرفت دهم اردیبهشت ۱۳۹۵

موضوع برنامه: درک معنی عظمت و کبریاء – ای در این کاخ امانی به غم و شادی بند

عنوان فصل: شرح اشعار جامی

مدت زمان برنامه: ۴۷ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۱۰ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۸ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

ای در این کاخ امانی به غم و شادی بند      بنده نفس خودی دعوی آزادی چند

پیش دانا چه بود ملک همه دنیا، هیچ         لاف دانش چه زنی ای که به هیچی خرسند

عالمی را ز تو پند است که تو در بند خودی        تا به کی بهر خلاص دگران گویی پند

کاخ امانی یعنی کاخ آرزو؛ جناب عبدالرحمن جامی در این بیت، جهان را کاخی دانسته از آرزوها که اگر خواستن، خواهش و آرزو در آن نباشد، نمی توان در آن زندگی کرد. امید و آرزو داشتن خوب است اما از سوی دیگر، چون همه اینها خواسته توست، بنده نفس خود می شوی؛ این پارادوکس است. خواستن و امید داشتن و آروز خوب است و بدون اینها نمی توان زندگی کرد اما از سوی دیگر، برده خواسته های خویش شدن، مشکل ایجاد می کند.

بزرگی به جسم نیست، به قله کوه نیست، به وسعت دریا نیست؛ بزرگی و عظمت (یا همان کبریایی) یک مقوله کمّی است یا کیفی؟ اگر کمّی باشد، لازم می آید که یک اثر هنری که دارای عظمت است اما در یک جعبه جای می گیرد، در مقابل اقیانوس هیچ باشد، در صورتی که این طور نیست. بعضی چیزها از نظر کمّی، اندازه اش زیاد است مثلا هزاران کیلو است اما عظمت و بزرگی ندارد. اما می بینی که یک خال زیر لب، عظمت دارد. پس عظمت و بزرگی به مقدار (کمّی) نیست.

خصلت اول عظمت، چیزی است که بدل ندارد و نمی شود آن را جایگزین کرد. وقتی عظمتی را درک کردی نمی توانی عظمت دیگری را به جای آن قرار دهی. خصلت دوم عظمت این است که تمام هستی شما را فرا می گیرد و بخشی از وجود شما کاری ندارد، بلکه تمام وجودتان را تسخیر می کند. خصلت سوم عظمت این است که بعد از آنکه تمام هستی ات فراگرفت، تو را به سمت متعال می برد.