اندر جهان نباشد جز جلوه ی تو پیدا / ای در هزار پنهان تنها تویی هویدا

مشخصات فایل برنامه معرفت هفتم خردادماه ۱۳۸۹

موضوع برنامه: اندر جهان نباشد جز جلوه ی تو پیدا / ای در هزار پنهان تنها تویی هویدا

عنوان فصل: بررسی اندیشه‌های عطار نیشابوری

مدت زمان برنامه: ۴۰ دقیقه

حجم فایل ویدئویی:  ۱۲۴ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۹ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

اندر جهان نباشد جز جلوه ی تو پیدا        ای در هزار پنهان تنها تویی هویدا

زیباتر از جمالت اینجا ندیده رویی         بنما جمال رویت تا جان کند تماشا

مرحوم فروزانفر در مورد بیت اول می‌فرماید که تفسیر آیه شریفه {هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ وَهُوَبِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ} است و بعد می‌فرماید: خداوند به میزان خفیّات خویش در اشیاء ظهور دارد.

بله تو گویی که جان و روح مودّای آیه در ذهن و اندیشه عطار پیاده شده است و خود آیه نیز از عجائب است و اغراق نیست اگر بگویم: هیچ کلمه‌ای تاکنون در عالم به اندازه این آیه‌ای که قرائت فرمودید، در توحید رسایی نداشته باشد. یعنی خداوند هم اول است و در عین اول بودن، آخر است و در عین آخر بودن اول است. هم ظاهر است و در عین ظاهر بودن، باطن است آن هم نه به تعدد جهت. جناب ملاهادی سبزواری هم می‌فرماید: یا من هو اختفی لفرط نوره. الظاهر الباطن فی ظهوره؛ شیخ عطار نیز همین مطلب را اشاره می‌کند. یعنی خداوند در عین مخفی بودن ظاهر است.

البته رسیدن به این مقام که حق تعالی در عین ظهور، باطن است و در عین بطون، ظاهر است؛ بسیار عمق فکری و ریاضت و تأمل می‌طلبد. تامل یعنی گشوده شدن چشم باطنی ما به سوی حقیقت. وقتی تامل می‌کنیم، یک فاصله‌ای از ظاهر می‌گیریم و چشم باطن به روی حقیقت باز می‌شود. جناب عطار نیز عمق فلسفه را به زبان حکمت، بیان کرده است. عطار با صراحت تمام، عالمِ محسوسات را خیال اندر خیال می‌داند.