الله اکبر مقام لایوصف است

مشخصات فایل برنامه معرفت ششم آذرماه ۱۳۹۴

موضوع برنامه: الله اکبر مقام لایوصف است

عنوان فصل: بررسی اندیشه ملاهادی سبزواری

مدت زمان برنامه: ۴۵ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۹۸ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۸ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

آب دیده، ملک بسیط نفس را ماند که خلاق معقولات نفسانیه است بإذن الله تعالی؛ که منبع آن الله اکبر است که مقام لایوصف نام گرفته است.

در حیات و موت خصوصیت است. یک حکیمی در مورد حیات و موت حرف عجیبی میزند. او می گوید: زنده بودن به اندازه موت (مردن) قطعی نیست. زیرا ممکن بود یک انسانی اصلا متولد نشود، اما الان که متولد شد، ممکن نیست که نمیرد.

انسان، توانایی گریستن دارد و هر اشکی که خارج می شود از انسان، به معنی گریه نیست. حیوانات نیز گریه ندارند، اگر هم اشکی در آنها دیده شود، نتیجه بیولوژیکی بدن آنهاست؛ زیرا در گریه و خنده یک فهم و عظمتی هست که هیچ موجودی غیر از انسان آن را ندارد. خداوند در قرآن کریم می فرماید: {وَأَنَّهُ هُوَ أَضْحَکَ وَأَبْکَى وَأَنَّهُ هُوَ أَمَاتَ وَأَحْیَا} – سوره نجم آیه ۴۳ و ۴۴

مرحوم ملاهادی سبزواری در پاسخ به اینکه منشا خنده و گریه چیست، می گوید: عقل بسیط؛ اما منشا خنده و گریه معلوم نیست و منشا آن خداوند است.

تفاوت ظاهری انسان با حیوانات و موجودات دیگر عالم، زیاد نیست و در حواس ظاهری با انسان، مشترک هستند. اما تفاوت بنیادی انسان از درون است. درون انسان، با همه چیز متفاوت است. موجودات دیگر گرسنگی را وقتی می فهمند که در همان هنگام گرسنه اند. درد را وقتی می فهمند که یک سبب درد، ارتباط داشته باشند. اما انسان، قبل از اینکه گرسنه شود یا درد را احساس کند، گرسنگی و درد را می فهمد.

شرح الله اکبر

معنای لغوی کلمه «الله» به معنی خدا و «أکبر» به معنی بزرگتر است. سوال اینجاست که خداوند از چه چیزی بزرگتر است. آیا خداوند از کوه و دریا و عالم، بزرگتر است؟ آیا می شود که عظمت و بزرگی خداوند را با چیزی مقایسه کرد و نهایتا گفت که خداوند بزرگتر است؟ به عنوان مثال ما یک میز را با میز دیگر مقایسه می کنیم و میگوییم که یکی از آنها بزرگتر است یا یک کره را با کره دیگر؛ در مقام مقایسه می توانی هم سنخ ها را با هم مقایسه کنیم. حال خداوند را با چه چیزی می توان مقایسه کرد و گفت بزرگتر است؟ آیا خداوند، قابل قیاس است؟ چیزی که قابل قیاس نیست به چه حقی می گوییم که بزرگتر است؟ خداوند می خواهد بگوید که از چه چیزی بزرگتر است؟ چه چیزی غیر از خداوند بوده است که بخواهد از آن بزرگتر باشد؟

خداوند بزرگتر از آن است که تو بتوانی آن را وصف کنی. {سُبْحانَ رَبِّکَ رَبِّ الْعِزَّهِ عَمَّا یَصِفُونَ} خداوند از آنچه به فکر و اندیشه و زبان انسان درآید، بزرگتر است. انسان در آینه کلام و زبان به ظهور می رسد و تعقل و تفکر انسان در زبان او به منصه ظهور می رسد. از طرفی دیگر هر آنچه انسان بازبان خود بیان میکند، وصف است و هیچ چیزی را تعریف نمی کند مگر اینکه به وصف آن را بیان میکند. سنخیت آدمی و وجه مقایسه او همان تعقل اوست که در زبان و وصف او ظاهر می شود. خداوند می فرماید که من از تعقل و وصف و فکر شما بالاتر و پاک و منزه تر ام.