نه دل دامن دلستان می کشد / که مهرش گریبان جان می کشد

مشخصات فایل برنامه معرفت ششم فروردین ۱۳۹۱

موضوع برنامه: نه دل دامن دلستان می کشد / که مهرش گریبان جان می کشد

عنوان این فصل: شرح اشعار سعدی شیرازی

مدت زمان برنامه: ۵۰ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۲۳ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۸ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

نه دل دامن دلستان می کشد

            که مهرش گریبان جان می کشد

نه خود را بر آتش بخود می زنم

            که زنجیر شوق است در گردنم

مرا همچنان دور بودم که سوخت

            نه این دم که آتش به من درفروخت

می‌خواهد بگوید که دو طرفه است و این تنها دل من نیست که شیفته و شیداست، بلکه جاذبه‌ای است که گریبان جان من را می‌کشد. سعدی با تعبیر دل و جان، دو مرتبه از حقیقت انسان را بیان کرده است. جان همان روان و حقیقت آدمی است. «دل» هم در انسان است و فاصله «دل» و «جان» همان دو مرتبه بودن آن در انسان است. سعدی با این بیان، طرفینی بودن عشق را می‌خواسته بیان کند.

اگر دل من در گرو معشوق است، از طرف دیگر هم کشش هست. یعنی من نمی‌توانم از چنبره محبت او بیرون باشم. عشق مانند علم، دو طرف دارد. عاشق بدون معشوق نمی‌شود. علم و عشق حقیقتی هستند که دارای (خاصیت) اضافه (طرفینی بودن) هستند. یعنی دل کشیده می‌شود و من هم می‌روم. این در واقع پاسخی است که پروانه به فرد نصیحت کننده می‌دهد.

در واقع اشاره به {یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ} است. تا یحبّهم نباشد، یحبّونه نیست. محبت انسان‌ها نسبت به حق تعالی، انعکاس و پرتوی از محبت حق تعالی به انسان‌ها است. به همین جهت هم در آیه شریفه (یحبّهم) قبل از (یحبّونه) است. همه چیز در عالم، انعکاس نور حق است. اگر محبت هست به این دلیل است که خداوند، محبّ است.