کسی گفت پروانه را کای حقیر / برو دوستی در خور خویش گیر

مشخصات فایل برنامه معرفت پنجم فروردین ۱۳۹۱

موضوع برنامه: کسی گفت پروانه را کای حقیر / برو دوستی در خور خویش گیر

عنوان این فصل: شرح اشعار سعدی شیرازی

مدت زمان برنامه: ۵۰ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۲۳ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۸ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

کسی گفت پروانه را کای حقیر            برو دوستی در خور خویش گیر

رهی رو که بینی طریق رجا              تو و مهر شمع از کجا تا کجا؟

سمندر نه‌ای گرد آتش مگرد         که مردانگی باید آنگه نبرد

ز خورشید پنهان شود موش کور      که جهل است با آهنین پنجه زور

کسی را که دانی که خصم تو اوست     نه از عقل باشد گرفتن به دوست

تو را کس نگوید نکو می‌کنی    که جان در سر کار او می‌کنی

نگه کن که پروانهٔ سوزناک      چه گفت، ای عجب گر بسوزم چه باک؟

مرا چون خلیل آتشی در دل است     که پنداری این شعله بر من گل است

نه دل دامن دلستان می‌کشد      که مهرش گریبان جان می‌کشد

نه خود را بر آتش به خود می‌زنم     که زنجیر شوق است در گردنم

انصافا گفتگوی زیبایی بین شمع (نصیحت کننده) و پروانه شکل گرفته است. اینکه از سعدی با لقب «أفصح المتکلّمین» یاد می‌کنند، به جا و به حق است. از قضیه شمع و پروانه ببینید چه مطالبی درآورده و مطرح می‌کند. کلام و سخن بسیار اهمیت دارد و اگر سخن درست نبود، معلوم نبود چه بر سر عالم می‌آمد. بعضی هم فکر می‌کنند سخن برای برانگیختن عواطف یا تحریک احساسات است. اما سخن خوب این است که نه فقط تحریک احساسات کند و نه فقط عواطف را برانگیزد، بلکه سخنی است که عقل را قانع کند؛ و سعدی در این ابیات فقط تحریک احساسات نمی‌کند بلکه عقل را قانع می‌کند.