محل قابل و آنگه نصیحت قائل / چو گوش هوش نباشد چه سود حسن مقال

مشخصات فایل برنامه معرفت دوم تیرماه ۱۳۹۱

موضوع برنامه: محل قابل و آنگه نصیحت قائل / چو گوش هوش نباشد چه سود حسن مقال

عنوان این فصل: شرح اشعار سعدی شیرازی

مدت زمان برنامه: ۴۳ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۱۳ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۷ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

مواعظ سعدی

محل قابل و آنگه نصیحت قائل             چو گوش هوش نباشد چه سود حسن مقال

به چشم و گوش و دهان آدمی نباشد شخص         که هست صورت دیوار را همین تمثال

نصیحت همه عالم چو باد در قفس است          به گوش مردم نادان چو آب در غربال

دل ای حکیم درین معبر هلاک مبند          که اعتماد نکردند بر جهان عقال

مکن به چشم ارادت نگاه در دنیا           که پشت مار به نقش است و زهر او قتال

نه آفتاب وجود ضعیف انسان را            که آفتاب فلک را ضرورتست زوال

برفت عمر و نرفتیم راه عقل و ادب          به راستی که به بازی برفت چندین سال

معنای این بیت بسیار ساده است و منظور شیخ اجل این است که گوینده وقتی سخن می‌گوید، باید شنونده قابلی داشته باشد. اگر شنونده آمادگی شنیدن نداشته باشد، سخنِ گوینده در او تاثیری نخواهد گذاشت. آمادگی و گوشِ شنیدن برای گفتن درست، نقش بنیادی دارد. همه حرف‌ها و سخن‌ها را همه جا نمی‌شود گفت و هر گوشی طاقت شنیدن آنها را ندارد.

فرض کنید شخصی مثل انیشتین که ریاضیات عالیه می‌داند، بخواهد فرمول‌های پیچیده ریاضی را برای یک طفل دبستانی بیان کند؛ او می‌گوید و او می‌نویسد اما این طفل چون هنوز آمادگی درک مسائل پیچیده را ندارد، مثل این است که آب را در غربالی ریخته باشید و سودی نخواهد داشت. یعنی در حدّ توان هر شخص باید سخن گفت. بنا به قاعده «العطیات بقدر القابلیات»