چند داری نگاه جامه ز گل / فرصت از دست می رود غافل

مشخصات فایل برنامه معرفت سوم اردیبهشت ۱۳۹۵

موضوع برنامه: چند داری نگاه جامه ز گل / فرصت از دست می رود غافل

عنوان فصل: شرح اشعار جامی

مدت زمان برنامه: ۴۵ دقیقه

حجم فایل تصویری: ۱۱۶ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۸ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

گویند پیری با تجربه و کارآزموده با جوانی نورسیده همراه بود. در حین پی نمودن راه، به جایی گل آلود رسیدند، پیر مرد با گام های محکم و استوار در آب و گل قدم برمی داشت و جلو می رفت و لیکن جوان، از بیم گل آود شدن لباس و کفش خود ایستاده بود و قدم از قدم برنمی داشت. پیر چون این صحنه را از جوان دید، رو بدو کرد و گفت: جامه و لباس و کفش را می توان شست اما آلودگی دل را چه می توان کرد؟

چند داری نگاه جامه ز گل        فرصت از دست می رود غافل

از گل و آب جامه بتوان شست    که شود پاک‌تر ز بار نخست

لیک چون دل به غفلت آلاید       خونت از دیدگان بپالاید

ظاهرا این یک داستان است اما پر از حکمت است. بیت الغزل هم (از گل و آب جامه بتوان شست) یعنی هر آلودگی در این عالم را می توان شست اما مصیبت آنجاست که دل آلود شود؛ به این زودی ها نمی توان با صابون پاک کننده دل را شست. پاکی دل و قدرت تحمل حقیقت رابطه مستقیمی دارند.

خود زندگی از آغاز تا انجامش راه است و راه صافی هم نیست. پر از گِل و آلودگی و فراز و نشیب است. انسان چگونه می تواند از این راه پر از خطر، پاک و شایسته عبور کند؟ اگر انسان استوار باشد، می‌تواند به گونه‌ای حرکت کند که آلوده نشود اما چگونه؟ دلش باید از حرص، حسد، طمع و شیطنت پاک کند. چگونه می‌شود دل را پاک کرد؟ با حکمت. جز حکمت چیز دیگری نیست.

حکمت یعنی اندیشیدن درست. حکمت یعنی تعقل. حکیمی از شخصی پرسید حقیقت چیست، آن فرد تا این سؤال را شنید، فرار کرد. می‌دانست اگر بماند و توضیح آن حکیم را درباره حقیقت بشنود، طاقت تحمل را ندارد. نمی‌توانست حقیقت را بشنود. تحمل حقیقت خیلی سخت است. اندیشیدن لازم است. اگر کسی تعقل نداشته باشد، حقیقت را به دست نمی‌آورد.