آن مه که ز پيدايي در چشم نمي‌آيد

مشخصات فایل برنامه معرفت دوم اسفند 1398

موضوع برنامه: آن مه که ز پيدايي در چشم نمي‌آيد / جان از مزه عشقش فریاد که بگشاید

عنوان فصل: شرح اشعار دیوان شمس (مولوی)

مدت زمان برنامه: 49 دقیقه

حجم فایل ویدئویی: 113 مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: 20 مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

آن مه که ز پيدايي در چشم نمي‌آيد              جان از مزه عشقش فریاد که بگشاید

عقل از مزه بويش وز تابش آن رويش          هم خيره همي خندد هم دست همي سايد

هر صبح ز سيرانش مي باشم حيرانش          تا جان نشود حيران او روي بننمايد

هر چيز که مي بيني در بي خبري بيني        تا باخبري والله او پرده بنگشايد

از همان مصرع اول بحث بسیار عمیقی شروع می‌شود. می‌فرماید که از شدت پیدایی، ناپیداست. (می‌توان ظاهر و باطن هم نامید)  یک دوگانگی بین پیدایی و ناپیدایی هست. آنچه پیداست، می‌بینی، می‌گویی و آنچه ناپیداست، دسترسی نداریم. اما گاهی چیزی از شدت پیدایی، ناپیداست.

مثلا وقتی از من بپرسید که پشت این دیوار چیست؛ برای «من» ناپیداست و من نمی‌بینم. آنچه در این اتاق می‌بینم هم برای «من» ظاهراً پیداست. اما آنچه از شدت پیدایی، ناپیداست مثل نوری است که همه جا را روشن می‌کند اما خود نور را نمی‌بینیم. همه جا با نور روشن است و ما منوّر (آنچه با نور روشن شده) می‌بینیم، اما خودِ نور را نمی‌بینیم.

مثال دیگر؛ همه موجودات در عالم را می‌بینیم. درخت، دیوار، حیوان، انسان و….. موجودات، به «وجود» موجود هستند. سوال این است که آیا موجودات را می‌بینید یا وجود را؟ ما موجود را می‌بینیم، اما وجود را نمی‌بینیم. اگر موجودی، وجود نداشت که موجود اطلاق نمی‌شد. آیا وجود را منهای موجودات می‌بینیم؟

حالا چرا «وجود» را نمی‌بینیم؟ چون پنهان است وجود را نمی‌بینیم یا چون شدت ظهور دارد؟ وجود را نمی‌بینیم، نه به خاطر پنهانی بلکه به دلیل شدت وجود.