چرا در مساله معاد بر «عمل انسان» تکیه شده است؟

مشخصات فایل برنامه معرفت سی‌ام مردادماه ۱۳۸۸

موضوع برنامه: چرا قرآن درباره معاد بر عمل تکیه کرده است؟

عنوان فصل: شرح رباعیات خیام در برنامه معرفت

مدت زمان برنامه: ۴۶ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۵۴ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۹ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

چرا قرآن درباره معاد بر عمل تکیه کرده است؟

انسان بدون عمل هیچ است. اما تاملی در تفکیک بین «علم و عمل» که بین همه مورد قبول است داشته باشیم. هر آنچه از انسان سر می‌زند، «عمل» انسان است. چه بسا بتوان علم را هم نوعی عمل دانست. علم و آگاهی نتیجه فعالیت نفس است و نفس فعال است که علم و آگاهی دارد.

فعالیت نفس چند مظهر دارد که در مرحله اول آگاهی است. عمل هم مسبوق به آگاهی است. انسان وقتی عملی انجام می‌دهد، با آگاهی است یا بدون آگاهی؟ اگر بدون آگاهی عمل کند، آن عمل ارزشی ندارد و اصلا عمل درستی به حساب نمی‌آید. اگر هم عمل مسبوق به نوعی آگاهی باشد، پس قبل از عمل، آگاهی است و حتی خودِ آگاهی هم «عمل نفس» است.

عمل هم از آگاهی ناشی می‌شود و نتیجه عمل هم «آگاهی» است. یعنی علم و عمل در یکدیگر تاثیر و تأثر دارند. پس اگر در آیه شریفه {بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ} آمده این (تعملون) تعلمون را هم در بر دارد. یعنی عملی است که از آگاهی سرچشمه گرفته است و هم مفید آگاهی است.

استاد در قرآن کریم همیشه «عمل» با قید «صالح بودن» آمده است، استنباط من از صحبت‌های جنابعالی در مورد علم این است که منظور شما از علم، همان ایمان است

ببینید، ایمان بدون ادراک و بدون تفکر، ایمان نیست. به همین جهت ایمان قبل از عمل صالح در قرآن آمده است. در مرحله بعد، اصلا تشخیص اینکه عملی صالح است یا نیست، با چه کسی است؟ اگر تشخیص صالح و غیر صالح داده نشود، آن عمل چه عملی خواهد بود؟ این تشخیص با ادراک و علم است.