حکایت نحوی و عارف از هفت اورنگ

مشخصات فایل برنامه معرفت سی و یکم اردیبهشت ۱۳۹۵

موضوع برنامه: نحوی گفت در حضور عوام کان / گه ناقص است و گاهی تام

عنوان فصل: شرح اشعار جامی

مدت زمان برنامه: ۴۷ دقیقه

حجم فایل تصویری: ۹۷ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۸ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

نحوی گفت در حضور عوام کان      گه ناقص است و گاهی تام

تام از اسم بهره ور باشد        لیک همواره بی خبر باشد

مردی که عالم علم صرف و نحو بود گفت کان گاهی ناقص است در افعال ناقصه و گاهی تام است. وقتی ناقص گفته می شود که حامل خبری باشد و وقتی تام است که خبری ندارد. فردی در مجلس فریاد برآورد چرا آنکه بی‌خبر را تام و با خبر را ناقص می دانید؟

عارفی بود دور بنشسته     عقد صحبت زخلق بگسسته

لب گشاد و دّر حقیقت گفت    خوش نکته ای که نحوی گفت

وانکه ناقص فتاد اسم خدا   نکنندش بی خبر ز صواب

نشود محو اسم حق اثرش      باشد از غیر اسم حق خبرش

آنجا که خبر از غیر حق تعالی می دهید، (کان) ناقص است اما آنجا که از غیر حق تعالی خبر نداری، ناقصی یا تمامی؟ تمامی؛ حال سوال این است که چرا از غیرحق خبردادن نقص است و در حق مستغرق بودن، کامل است؟ زیرا هر آنچه در عالم هستی به تصور شما درآید و غیرحق تعالی باشد، ناقص است چون دارای (حدّ) است. غیر از حق تعالی موجودی نیست که دارای حد نباشد.