کتاب حق بخوان از نفس و آفاق

مشخصات فایل برنامه معرفت سی‌ام بهمن ۱۳۹۴

موضوع برنامه: کتاب حق بخوان از نفس و آفاق / مزین شو به اصل جمله اخلاق

عنوان فصل: شرح اندیشه شیخ محمود شبستری

مدت زمان برنامه: ۵۰ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۰۸ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۲۰ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

کتاب حق بخوان از نفس و آفاق   مزین شو به اصل جمله اخلاق

اصول خلق نیک آمد عدالت         پس از وی حکمت وعفت شجاعت

حکیمی راست گفتار است و کردار     کسی کو متصف گردد بدین چار

قرآن کریم، کتاب حق است که در آنجا آمده است: {سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَفِی أَنفُسِهِمْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ} – (سوره فصّلت آیه ۵۳) – آفاق، سیر بیرونی است و أنفُس سیر درونی است. هرکسی دوستدار حق است و حق را می خواهد. اساسا حق، مطلوب بالذات است نه بالعرض. خیلی چیز ها مطلوب هستند برای اینکه مقدمه چیز دیگری هستند یا انسان را به غرض دیگری می رسانند؛ اما حق، مطلوب بودنش بالذات است و به خاطر چیز دیگری نیست. انسان، لباس میخواهد برای اینکه از سردی و گرمی در امان باشد و زینتش باشد. غذا می خورد برای اینکه سیر شود و گرسنه نماند و… به عبارت دیگر آیا غرضی بالاتر از «حق» داریم که بخواهد خود حق مقدمه آن باشد؟ پس چون «حق» همیشه مقدمه چیز دیگری نیست و همواره مقصود است، اثبات می شود که «حق، مطلوب بالذات است»

شیخ شبستری در این اشعار می فرماید که اگر خواسته باشیم به حقیقت برسیم و سیر آفاق و انفس ما متعادل باشد، به مساله اخلاق بر می خوریم. خوب، چنانچه می دانید همه مردم از اخلاق صحبت می کنند و یک امر پسندیده ای می دانند و شاید کمتر کسی باشد که خودش را «اخلاقی» نداند، اما سوال اصلی اینجاست که اخلاق چیست؟ این خیلی مساله پیچیده و مهمی است. سبکی برای دسته بندی مباحث اخلاقی بوده است از زمان سقراط و افلاطون و.. که حکما و اندیشمندان ما هم آن را پسندیده اند و با روایات و آیات قرآنی هم آنها را تنظیم و تدوین کرده اند. غزالی در ابتدا می خواست از تقسیمات ارسطویی در باب اخلاق رهایی پیدا کند اما در انتها نتوانست و خواجه نصیر طوسی نیز همچنین. آنچه در باب چیستی اخلاق تاکنون بیان شده، براساس «حد وسط» بوده است. حد وسط یعنی «اعتدال»؛ چهار صفت را برای انسان برگزیدند و به آنها صفات اصلی گفتند: عفت، حکمت، عدالت، شجاعت.