معنی لذت و درد در اندیشه خواجه

مشخصات فایل برنامه معرفت بیست و نهم دی ۱۳۹۱

موضوع برنامه: لذت و الم در اشارات و تنبیهات ابن سینا

عنوان فصل: بررسی اندیشه خواجه نصیر طوسی در برنامه معرفت

مدت زمان برنامه: ۴۶ دقیقه

حجم فایل تصویری: ۱۲۳ مگابایت

حجم فایل صوتی: ۱۹ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

لذت و الم در اشارات و تنبیهات ابن سینا

مطلبی انتخاب کردیم تحت عنوان «لذت و الم» از نمط هشتم اشارات « إنّ لذّتَ هی ادراکٌ و نیلٌ لحصول ما عندالمدرک کمالٌ خیرٌ من حیث هو کذلک والألم ادراکٌ و نیلٌ لوصول ما هو عندالمدرک آفهٌ و شرٌّ»

کمتر کسی یا شاید هیچ کس نیست که با مساله لذت و الم (رنج و شادی ) سرو کار نداشته باشد. حالا لذت و الم، درد و خوبی تقابلی هم با هم دارند. ماهیت لذت چیست ،ماهیت الم چیست؛ بحث‌های زیادی شده است. حتی گفته‌اند که لذت، دفع رنج است. یعنی تا رنجی نباشد، لذت معنی ندارد. این را گفته اند اما تعریف ابن سینا به گونه ای دیگر است.

هر قوه ای یک لذتی دارد لذت، لذت هاست. یک لذت نیست. به تعبیر ساده تر، لذت چشم با لذت گوش فرق دارد؛ چشم، لذت خودش را دارد. گوش، لذت خودش را دارد؛ بریم تا قوای باطنی، متخیله لذت خودش را دارد، حس مشترک لذت خودش را دارد و عاقله لذت خودش را دارد. اینها فرق دارند با هم و یکسان نیستند اما تعریف جامعی که ابن سینا ارائه می کند این است که لذت، برای آن قوه ای که لذت برنده است، رسیدن به چیزی است که آن را خوب می داند و در مقابلش، رنج یا الم رسیدن به چیزی است که آن را خوب نمی‌داند و آن را آفت می داند، ضد خوبی؛ حالا این تعریف کلی اش است.

عقل درک کلیات می‌کند، درک لوازم و ارتباطات می‌کند ، فراگیر است . عقل درکش فراگیر است، محدود نیست. در فضای مرسلات سیر میکند، مرسل است. خوب عقل هم لذتش در این است که معقولات را درک کند. درک معقول، یک امری است که متناسب با عقل است. و عقل وقتی به معقولات می رسد، لذت می برد. بنابراین لذت هر نیرویی این است که آن چیزی است که آن را خیر می داند و متناسب با آن است وقتی می رسد لذت می برد و به خلافش رنج می برد.