فطرت از دیدگاه مولوی

مشخصات فایل برنامه معرفت بیست و ششم شهریور ۱۳۸۹

موضوع برنامه: فطرت از دیدگاه مولوی

عنوان فصل: شرح اشعار مولوی

مدت زمان برنامه: ۴۲ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۳۰ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۸ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

فطرت از دیدگاه مولوی

انسان موجودی حادث ازلی است. سوال این است استاد اصلا می شود هویت انسان را منهای فطرت او تعریف کنیم؟ یا انسان چگونه بفهمد که حرکات و سکنات او بر اساس فطرت اوست؟

اولاً انسان فطرتش که نهادش، ماهیتش، همان ذات ازلی‌اش باشد که محی‌الدین ابن عربی گفته حادث ازلی؛ حادث ازلی همان حادث ذاتی است. یعنی هم حدوث است یعنی مسبوق به عدم است {هَلْ أَتى عَلى الانسنِ حِینٌ مِّنَ الدَّهْرِ لَمْ یَکُن شیْئاً مَّذْکُوراً} و هم در یک زمان خاصی به وجود نیامده است چون انسان مافوق زمان است. انسان اسیر زمان نیست. یک انسان داریم که محبوس در زمان است و یک انسان داریم که روان در زمان است. انسان روان زمان است یا محبوس زمان؟ انسان به یک معنی محبوس به زمان اگر همین تن باشد و تعلقات تن و حس دنیوی محبوس است در قطعه‌ای از زمان و نمی‌تواند خودش را هم در زمان بالا ببرد.

اصلاً انسان حسی نمی‌تواند از زمان و مکان خارج بشود. انسان عقلانی و انسان سالک، می‌تواند مافوق زمان باشه. همین جا که نشسته مافوق زمان است. بنابراین تعبیری که شما گفتید حادث ازلی همان چیزی است که ابن سینا و فارابی با عنوان «حادث ذاتی» گفتند. اما اینکه شما پرسیدید چگونه آدم مطمئن بشود از فطرت خودش خارج نشده این سوال مردافکنی است. چون همه انسان‌ها بر فطرت توحید آفریده شدند (کُلُ مولودٌ حدیثُ یولِدُ عَلَی الفِطره) فطرت یعنی پاک آفریده شده مگر عوارض گناه و معصیت و کفر عارض بشود. اما فطرت چیست؟ اصل آدمی چیست؟ آیا من این تنم یا تن از آن من است؟ مسلماً تن از من است خود آن من کیست؟ حتی نمی‌توانی بگویی باطن من. باطن از «من» است. اصل آدمی عقل نزول یافته است اصلاً فطرت را هم عقل معنی می‌کنم.