غیر عقلت راه بین جستیم نیست / جز به ذکرت همنشین جستیم نیست

مشخصات فایل برنامه معرفت بیست و نهم فروردین ۱۳۹۹

موضوع برنامه: غیر عقلت راه بین جستیم نیست / جز نشانت همنشین جستیم نیست

عنوان فصل: شرح اشعار دیوان شمس (مولوی)

مدت زمان برنامه: ۴۳ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۱۳ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۲۰ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

غیر عقلت راه بین جستیم نیست

                جز به ذکرت همنشین جستیم نیست

آن چنان جستن که می‌خواهی بگو

               کان چنان را این چنین جستیم نیست

بعد از این بر آسمان جوییم یار

                   زانک یاری در زمین جستیم نیست

چون خیال ماه تو ای بی‌خیال

                    تا به چرخ هفتمین جستیم نیست

بهتر آن باشد که محو این شویم

                   کز دو عالم به از این جستیم نیست

آن چنان صورت که شرحش می‌کنم

                  جز که صورت آفرین جستیم نیست

عقل خصلت راهنمایی دارد. می فرماید که غیر عقل که راه‌بین و راه شناس و راهنماست، هرچه جستیم چیزی پیدا نکردیم. آیا در عالم چیزی غیر از عقل هست که راه بین و راهگشا و راهنما باشد؟ شمس مقام عقل را توصیف می‌کند. در مصرع بعدی می‌فرماید (جز به ذکرت همنشین جستیم نیست) ذکر به معنی هم گفتن است و هم به معنی یادآوری است. شمس می‌فرماید که غیر از اینکه به یاد تو باشیم، هیچ چیز بهتری نیافتیم.

انسان وقتی ناآرام است، چه چیزی بهتر از یاد و ذکر حق تعالی می‌تواند او را آرام کند؟ این مصرع دقیقا به اشاره آیه کریمه قرآن دارد که می‌فرماید: {أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ} انسان دارای دو خصلت مهم به نام «تفکر و اندیشیدن» و «عواطف» است. عواطف مثل: از چیزی خوشش می‌آید، خسته می‌شود، ملول می‌شود. عواطف غیر از تفکر منطقی است و این دو مقوله هستند. انسان هنگام شناخت عالم، با تفکر و تعقل به عالم می‌نگرد اما بعد از شناخت همراه با عواطف است.