چرا عید فطر را، فطر گفتند؟

مشخصات فایل برنامه معرفت بیست و پنجم خرداد ماه ۱۳۹۷

موضوع برنامه: چرا عید فطر را فطر گفتند؟

عنوان فصل: بررسی اندیشه فیض کاشانی

مدت زمان برنامه: ۴۸ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۳۲ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۲۰ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

چرا عید فطر را فطر گفتند؟

عید فطر بهره از علم مطبوع در فطرت است که برای یک مسلمان بواسطه عبادت و طهارت در ماه رمضان حاصل می شود. چنانچه حضرت امیرالمومنین فرمود: العلم علمان مطبوعٌ و مسموعٌ و إذا لَم یَکُن المطبوع لا یَنفَعُ المسموع.

فطر و فطرت و طبیعت، تقریبا معانی نزدیک به هم دارند. به صورت معمول هم می گوییم که فلان چیز فطری است، یعنی به حسب ذات و طبیعت این چنین است. چرا عید فطر را فطر می گویند، اگر به معنی ذات و طبیعت است؟ زیرا انسان پس از روزه داری یک ماه در رمضان، و امساک از خوردن و آشامیدن و به طور کلی مشتهیات نفسانی، گویی که عوارض شهوانی و جسمانی دنیوی را از خود دور کرده است و این به معنی آن است که حیوانیت را از خود دور کرده است.

فطرت پاک انسانی همیشه هست اما در این ماه و با آماده سازی خود آن را زنده تر می کند. غفلت و پرداختن به امور دنیوی حجابی می شود روی فطرت پاک انسان که با روزه داری در این ماه و تمرین خودداری از مشتهیات نفسانی، زمینه برای درخشان تر شدن فطرت پاک و ظهور آن آماده تر می شود. من فطرت پاک را همان عقل می دانم و عقل ملکوتی هیچگاه آلوده نمی شود.

شخصیت انسان، چگونه دیدن جهان، چگونه زندگی کردن و چگونه رفتار کردن انسان، در اختیار خودش است اما مثلا به دنیا آمدن اش دست خودش نبوده؛ اینها را «واقع شدگی» و «بودن» می نامیم. بودن دست خود من است و می توانم چگونه بودن خود را تعیین کنم اما واقع شدگی را نمی توانم. هایدگر که یک فیلسوف غربی است، از «پرتاب شدگی» برای واقع شدگی نام می برد یعنی به اختیار من نبوده است.

همه چیز انسان (از سنخ بودن) اختیاری است اما یک چیز دست خودش نیست و آن خود «انتخاب کردن» است. انسان نمی تواند که انتخاب نکند.