مناظره مردمک چشم با مژه

مشخصات فایل برنامه معرفت نوزدهم خرداد ۱۳۹۶

موضوع برنامه: شبی بمردمک چشم طعنه زد مژگان / که چند بی سبب از بهر خلق کوشیدن

عنوان فصل: شرح اشعار پروین اعتصامی

مدت زمان برنامه: ۵۰ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۱۷ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۲۰ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

شبی بمردمک چشم طعنه زد مژگان           که چند بی سبب از بهر خلق کوشیدن

همیشه بار جفا بردن و نیاسودن       همیشه رنج طلب کردن و نرنجیدن

ز نیک و زشت و گل و خار و مردم و حیوان          تمام دیدن و از خویش هیچ نادیدن

چو کارگر شده‌ای، مزد سعی و رنج تو چیست   بوقت کار، ضروری است کار سنجیدن

ز بزم تیره‌ی خود، روشنی دریغ مدار         که روشنست ازین بزم، رخت برچیدن

جواب داد که آئین کاردانان نیست            بخواب جهل فزودن، ز کار کاهیدن

کنایتی است درین رنج روز خسته شدن       اشارتی است درین کار شب نخوابیدن

مرا حدیثی هوی و هوس مکن             تعلیم هنروران نپسندند خود پسندیدن

مناظره مردمک چشم با مژه

به این زیبایی شعر سرودن و مطالب حکمی را در قالب نظم درآوردن کار هرکسی نیست. مصرع «هزار مسله در دفتر حقیقت بود» شاید یکی از عمیق ترین سخنان است. در دفتر حقیقت، لایتناهی مساله هست. آن چیزی که در این شعر شاهدش هستیم، مناظره و گفتگویی میان مژه و مردمک چشم است. مردمک چشم که بینایی به عهده اوست، می تواند عالم را ببینید. در واقع گشودگی حس های انسان به عالم یکی از مهمترین مسائل است.

مردمک کوچکی که در وسط چشم هست می تواند تمام عالم و آدمها و مناظر را ببینید اما خودش را نمی تواند ببینید. مژه به مردمک آنجایی که می گوید (تمام دیدن و از خویش هیچ نادیدن) که تو می توانی همه را ببینی اما چرا نمی توانی خودت را ببینی؟ خود رایی و خوخواهی، افزودن بر جهل است که از بدترین بیماری هاست. مردمک درس ایثار می دهد یعنی برای مردم کار کن و خودت را نبین.