هزار نقد به بازار کائنات آرند

مشخصات فایل برنامه معرفت هفدهم تیرماه ۱۳۹۰

موضوع برنامه: هزار نقد به بازار کائنات آرند

عنوان فصل: شرح غزلیات حافظ

مدت زمان برنامه: ۴۸ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۷۴ مگابایت (MP3)

حجم فایل صوتی: ۲۲ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

هزار نقد به بازار کائنات آرند      یکی به سکه صاحب عیار ما نرسد

دریغ قافله عمر کان چنان رفتند    که گردشان به هوای دیار ما نرسد

نقد، پول رایج را می‌گویند. کل این کائنات، بازار است. باید چیزی داشته باشی تا چیزی به دست بیاوری. بیخودی نمی‌تونی چیزی به دست بیاوری یعنی باید از خودت مایه بگذاری. حالا در این بازار کائنات سکه‌های بسیار هست، حکیم هست، فیلسوف هست، حتی پیغمبران هستند؛ اما یک سکه ای هست که هیچ سکه‌ای به آن نمی‌رسد. عیار یعنی میزان خالص بودن طلا، در بازار کائنات سکه ها، خالص خالص نیستند، عالم، پیغمبر، کامل هست اما اَکمَل نیست؛ اصلاً چیز خالص خالص در این عالم نیست چون همه‌ی موجودات مرکبند.

حالا عناصر اولیه هم ثابت شده مرکبند یک چیزی که خالص خالص باشد و هر عنصری که پیدا کنی حداقل در زمان و مکان است. خالصِ خالص، خالص در هستی چیست؟ حتی مجردات، خالصِ خالص نیستند، چون حدّ دارند. حتی عقل اول، حتی فرشتگان خالص، یعنی هیچ حد نداشته باشد قاطی نداشته باشد. مرکبات این عالم از عناصر تشکیل شده‌اند. هوا، خاک و … مجردات عناصر مادی ندارند اما وجود و ماهیت دارند.

ماهیت یعنی حدّش پس از وجودش و حدش تشکیل شده است، آن حد، جزء وجودش هست. یعنی ترکیب، ترکیب وجود و ماهیت است. حکمای ما گفته‌اند: شرّ التراکیب است یعنی بدترین ترکیب است. اصلاً چه چیزی خالص خالص است حد ندارد، عنصر ندارد، مرکب نیست، بسیطِ بسیطِ بسیط است؟ خالص، خالص خالص است؟

خود حق تبارک و تعالی خالص خالص است این تعریف سلبی است یعنی حد ندارد اما در تعریف ایجابی مجبوری حد بگذاری! حالا بازار کائنات، ماهیات دارد و خالص خالص نیست. حافظ می‌گوید هزار نقد به بازار کائنات آمد اما این طلاها خالص نیستند و طلایی از این طلاتر نمی‌شود یکی به سکه صاحب عیار ما نرسد یعنی تمام عیار طلا بودن دارد.