زبان در دهان، ترجمان دل است

مشخصات فایل برنامه معرفت هفدهم اردیبهشت ۱۳۹۵

موضوع برنامه: زبان در دهان ترجمان دل است / سخن بر زبان، از زبانِ دل است

عنوان فصل: شرح اشعار جامی

مدت زمان برنامه: ۴۸ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۰۲ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۸ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

زبان در دهان ترجمان دل است      سخن بر زبان، از زبانِ دل است

جهان و آنچه می بینی اندر جهان    ز بیجایی اندر جهانِ دل است

این بیت (زبان در دهان، ترجمان دل است) حالت ضرب المثل پیدا کرده و معنی اش هم روشن است که اگر دل انسان ترجمه شود، به زبان می آید و اسرار دل را اشکار می کند. چه بسا این مسئله را بشکافیم و بررسی کنیم، به دو گروه از اندیشمندان (معتزلیان و اشاعره در جهان اسلام) برسیم. که جناب عبدالرحمن جامی در زمره اشاعره قرار دارد.

اصل زبان را دل می داند و این زبان، ترجمه دل است؛ معنی این سخن این است که حتی اگر این زبان ظاهری نباشد انسان، زبان دارد. یعنی اشاعره به کلام نفسی قائل هستند (که جزء تنها موضوعاتی است که بنده نیز با اشاعره موافق هستم)

انسان در زبانش ظاهر می شود و اگر زبان نداشت، آنچه در دل داشت به ظهور نمی رسید. حکیمی می گوید: آلودگی انسان به این نیست که چیزی در دهانش وارد شود؛ به عبارت دیگر آیا چیزی در دهان فروبردن باعث آلودگی می شود یا چیزی از دهان بیرون آوردن باعث آلودگی می شود؟ البته هر دو ممکن است اما آنکه بیشتر آلوده می کند، بیرون آمدن چیزی از دهان است که انسان را بیشتر آلوده می کند.

مهمترین نوع هنر از انواع هنرهای عالم، هنر شعر است. زیرا منشا آن زبان است و زبان، ترجمان دل آدمی است. دین، هنر و فلسفه متکی به زبان هستند و در زبان ظاهر می شوند. از طرفی دیگر انسان منهای دین و هنر و فلسفه هیچ چیزی نیست و صرفا یک جماد یا نبات باقی می ماند. پس انسانیت انسان به زبان است و هر آنچه انسان متعالی تر و قلب اش رحمانی تر باشد، زبان او نیز متعالی و جاودان خواهد بود.