نور سهروردی و وجود ملاصدرا

مشخصات فایل برنامه معرفت شانزدهم دی ۱۳۹۰

موضوع برنامه: نور سهروردی و وجود ملاصدرا قرابت‌ها و مفارقت‌ها

عنوان فصل: بررسی اندیشه سهروردی

مدت زمان برنامه: ۵۲ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۳۸ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۸ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

مسئله «نور» اولین بار در ایران مطرح شده است. مسئله وجود در یونان و توسط پارمنیدس بحث شده است. ملاصدرا از وجود سخن می‌گوید و سهروردی از نور؛ ملاصدرا در تعلیقه‌ای که بر حکمت الاشراق دارد، می‌گوید که شاید این نزاع لفظی باشد. (به نظر من) شاید اگر سهروردی بود (که به ملاصدرا پاسخ دهد) این نزاع را لفظی نمی‌دانست.

وجود ابده بدیهیات است و شاید تعریفی برای وجود نداریم چون بدیهی‌ترین است. قابل تعریف نبودن وجود از یک سو و از سوی دیگر، بسیط بودن «اصل هستی» وجود را اصل می‌دانیم. بسیط بودن هستی (یا همان وجود) یعنی اینکه وجود مرکب نیست و از جنس و فصل (منطقی) تشکیل نمی‌شود و این ماهیات هستند که تعریف می‌شوند (و جنس و فصل دارند)

اما جناب ملاصدرا می‌گوید با اینکه «وجود» قابل تعریف نیست اما یک «رسم» (منطقی) می‌توانیم ارائه دهیم و بگوییم: الظّاهرُ بِالذّات و المُظهِرُ لِلغیرِ یعنی چیزی که بالذات روشن است و بقیه چیزها را نیز روشن و آشکار می‌سازد. ماهیات (همان للغیر در تعریف هستند) که توسط وجود روشن می‌شوند.

خوب بنا به این تعریفی که برای وجود توسط ملاصدرا ارائه شده است، سهروردی می‌تواند این سوال را از ملاصدرا بپرسد که این تعریف آیا برای «نور» است یا برای «وجود»؟ این خصلت روشنی بالذات و روشن کننده غیر بودن، از خصائص نور است یا وجود؟ اگر نور را بخواهیم تعریف کنیم چه تعریف می‌کنیم؟ منظورم تعریف نور در علم فیزیک نیست.