اختیار با اختیار دیگری حاصل نمی شود

مشخصات فایل برنامه معرفت پانزدهم دی ماه ۱۳۹۶

موضوع برنامه: اختیار با اختیار دیگری حاصل نمی شود

عنوان فصل: شرح کتاب اختیار در ضرورت هستی

مدت زمان برنامه: ۵۰ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۱۲۹ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۲۰ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

اختیار با اختیار دیگری حاصل نمی شود

نکته قابل توجه و ظریفی که نباید از آن غفلت داشت این است که وجوب و ضرورتی که بر این جهان حاکم است در آنچه به افعال و رفتار انسان مربوط می گردد، همواره از طریق اختیار می گذرد و رنگ اختیار به خود می گیرد. آنچه انسان انجام می دهد براساس اختیار او انجام می پذیرد ولی اختیار انسان براساس یک اختیار دیگر در وجود او استوار نیست

زیرا اگر اختیار انسان براساس یک اختیار دیگر در وجود او استوار باشد، ناچار با یک تسلسل یا دور روبرو خواهیم بود و ضرورت عقلی وقوع هرگونه تسلسل را باطل و تحقق آن را محال و ممتنع می شناسد.

اینجا در می یابیم که اختیار انسان به واسطه یک اختیار، اختیار نشده است، بلکه اختیار انسان به طور وجوب و ضرورت اختیار است. اختیار نمی تواند اختیار باشد زیرا اگر اختیار در همان حالی که اختیار است، اختیار نباشد هر موجود دیگری نیز می تواند در همان که موجود است، موجود نباشد و در آن صورت نه تنها هیچ موجودی موجود نیست بلکه هیچ گونه حکمی از احکام نیز حکم نیست و سخن گفتن با سخن نگفتن یکسان است.

در اینجا باید یادآور شویم که وقتی گفته می شود اختیار به حسب ذات خود اختیار است و به اختیار دیگری وابسته نیست، منظور این است که اختیار به حمل اولی ذاتی اختیار است و جز اختیار چیز دیگری نیست ولی بحسب وجود و حمل شایع صناعی اگرچه اختیار همیشه اختیار است اما قائم به ذات نیست و به حکم اینکه جنبه امکانی دارد به یک اختیاری که واجب الوجود بالذات است، وابسته خواهد بود.