قیاس در اندیشه عین القضات همدانی

مشخصات فایل برنامه معرفت یازدهم دی ماه ۱۳۸۸

موضوع برنامه: قیاس در اندیشه عین القضات همدانی

عنوان فصل: شرح اندیشه‌های عین‌القضات همدانی

مدت زمان برنامه: ۴۲ دقیقه

حجم فایل ویدئویی:  ۱۲۶ مگابایت

حجم فایل صوتی: ۱۸ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

قیاس در اندیشه عین القضات همدانی

فقره‌ای از عین القضات: این بیچاره را اوقات و حالت بوالعجب رو می‌نماید که جنبه رمزی و سرّی دارد. هاتفی در مأذن جانم گفت تو محمد (ص) را به کَس قیاس مکن تو از او دستی و پایی و تنی می‌بینی ولی محمد ورای آن است و آن عین رحمان است. {ما لِهذَا الرَّسُولِ یَأْکُلُ الطَّعامَ وَ یَمْشِی فِی الْأَسْواقِ}

استاد ابتدا درباره قیاس و جایگاه آن در اندیشه توضیح بدهید تا بعد وارد این فقره عین القضات بشویم.

قیاس یک صورت منطقی، صورت استدلال و طریق انتقال فکر است. معرفت از طریق انتقال فکر بدست می‌آید. فکر اگر ثابت باشد و حرکت و انتقال نداشته باشد، هیچ کشف و علمی هم حاصل نمی‌شود. البته کلمه «حرکت» در مورد فکر شاید صحیح نباشد و همان «انتقال» بهتر است.

بهترین قیاس، قیاسِ برهانی است. انواع قیاس‌های دیگر هم داریم: قیاس خطابی، قیاس شعری، قیاس جدلی. در قیاس برهانی، مواد قیاس از بدیهیات تشکیل می‌شود. قیاس برهانی از دو قضیه (صغری و کبری) و یک حد وسط تشکیل می‌شود. حد وسط پل ارتباطی بین صغری و کبری است و موجب انتقال فکر از یک قضیه به قضیه دیگر می‌شود.

صورت زبان در هر زبانی متفاوت است اما ساختار زبان یکی است. آن ساختاری که در همه زبان‌ها یکی است، جزء فطرت آدمی است. منطق هم جزء فطرت آدمی است. همین مسئله یکی از موارد اختلاف بین منطق دانان نیز هست، که آیا منطق فطری است یا خیر؟