نخستین تجلی خداوند در کلمه

مشخصات فایل برنامه معرفت هجدهم اردیبهشت ۱۳۸۸

موضوع این قسمت: نخستین تجلی خداوند در کلمه

عنوان این فصل: هستی شناسی عرفانی

مدت زمان برنامه: ۴۵ دقیقه

حجم فایل ویدئویی: ۲۱۰ مگابایت (MP4)

حجم فایل صوتی: ۱۸ مگابایت (MP3)

مختصری از متن برنامه:

نخستین تجلی خداوند در کلمه

«تجلی» یک اصطلاح و یک واژه قرآنی است که فلاسفه کمتر از آن صحبت می کنند. شاید اگر این واژه در قرآن کریم بکار نرفته بود، ما نمی توانستیم به این زودی آن را کشف کنیم؛ خود کشف این واژه، کار عظیمی است. نخستین تجلی خداوند در کلمه بود

تجلی، طبیعتاً بدون متجلی نیست و همیشه تجلی از یک متجلی به ظهور رسیده است. به تعبیر ساده تر، اثر همیشه از یک مؤثر نشأت گرفته است. اما همیشه رابطه میان اثر و مؤثر، یا فعل و فاعل، یا معلول و علت، یا شعاع و نور، به گونه ای بیان می شود که مفهوم تجلی را نمی رساند. خود همین مسئله که فعل با فاعل چه ارتباطی دارد، اثر با مؤثر چه ارتباطی دارد و یا نقش با نقاش چه ارتباطی دارد مسئله قابل توجهی است. در ذهن عامه مردم غالباً این است که نقش از نقاش جداست، فعل از فاعل صادر می شود و از آن منفصل و جدا می گردد؛ این ذهنیتی است که عامه مردم دارند. حتی فلاسفه هم که دقیق تر از مردم عادی هستند، وقتی از علت و معلول صحبت می کنند در واقع در نظر آنها معلول غیر از علت بوده و غیریتی در اینجا حاکم است. معلول هرگز علت نیست و علت هم هرگز معلول نیست. ضمن این که این دو اتصال وثیقی با هم دارند و «تخلف معلول از علت تامه ممکن نیست»، اما دوئیت آنها محرز است.

اما به نظر می رسد که درباره فعل خداوند، به گونه دیگری باید صحبت کرد. البته افعال خداوند به عنوان فعل و خلق هم مطرح شده و از رابطه مخلوق و خالق هم صحبت به میان آمده است، اما غالباً مخلوق را از خالق جدا می دانند. این واژه خلق هم قرآنی است، اما بحث بر سر این است که فعل خداوند که هستی و این عالم، فعل او محسوب می شود با فاعل چه ارتباطی دارد و این رابطه چگونه است؟ این رابطه در این مفاهیمی که بنده عرض کردم محدود نمی شود؛ یعنی ظریف تر از آنهاست.

برای دانلود متن برنامه معرفت اینجا بزنید