همایش حکمت در ادبیات فارسی

آنچه مشاهده می‌کنید، اولین جلسه از سلسله نشست‌های حکمت در ادبیات فارسی با سه سخنرانی و با حضور استادان دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، دکتر سید مصطفی محقق داماد، و دکتر علی اصغر دادبه روز دوشنبه ۱۳۹۵/۱۱/۰۴  و با محوریت شعرای بزرگ فارسی زبان در انجمن حکمت و فلسفه ایران برگزار شد. متن سخنرانی دکتر دینانی در همایش حکمت در ادبیات فارسی در زیر آمده است.

ای روی درکشیده به بازار آمده              خلقی بدین طلسم گرفتار آمده

غیر تو هرچه هست سراب و نمایش است         کانجا نه اندک است و نه بسیار آمده

اینجا حلول کفر بود اتحاد هم کین         وحدتی است لیک به تکرار آمده

شعر متعلق به جناب عطار است و موضوع این جلسه هم «حکمت در ادبیات فارسی» است و این عنوان، قرن ها جایش خالی بوده و حکمت ها در ادبیات فارسی ما نهفته است که مدت ها از آن غافل بوده اند. و این همایش (حکمت در ادبیات فارسی) طلیعه ای باشد که به جای آنکه حکمت را در آثار ارسطو، هگل و.. ببینند، حکمت را در آثار فاخر ادبیات فارسی ببینند. اولین شاعر فارسی زبان، رودکی بوده که اهل تاجیکستان است. سالی که من رفتم تاجیکستان، دیدم مجسمه لنین را پایین می کشیدند و به جای آن فردوسی را بالا بردند.

برگردیم به شعر عطار:

ای روی درکشیده به بازار آمده        خلقی بدین طلسم گرفتار آمده

عطار می گوید: همه آدمها طلسم شده اند. طلسم اینجا به معنی سحر و جادو نیست؛ آن چه طلسمی است که خلایق از آغاز تا امروز و تا پایان، گرفتار آن طلسم اند؟ طلسمی است که روی در کشیده به بازار آمده. یک شخصی با نقابی به بازار آمده، این کیست؟ کیست که نقاب بر کشیده و در همه جا حضور دارد؟

او همان خدای تعالی است که همه جا هست و با نقاب. «بازار» در شعر عطار منظور کل این جهان است نه بازار متعارف؛ این جهان، بازار است. حق تعالی در زیر نقاب حضور دارد. حال سوال اینجاست که نقاب را کی بر می دارد و چگونه نقاب را برداریم؟ وحدت ادیان و گفتگوی ادیان در خوانش ادبیات فارسی و ادبیات عرفانی مانند عطار است. پیام عرفان، ابدی است اما ایدئولوژی ها، پیام شان ابدی نیست. چرا عرفان ابدی است؟ چون عرفان به اصل می رود، به وحدت هستی راه می گشاید.

عوالم گوناگون جلوه های گوناگون خداوند است. ادبیات فارسی گنجینه‌ای از حکمت است که باید با آن آشنا شویم و بیشتر به آن بپردازیم. این محرومیت ماست که به این گنجینه نپرداختیم. انگلیسی ها یک شکسپیر دارند ببینید چقدر قدرش را می دارند درصورتیکه در مقابل عطار چیزی نیست.